Resisting the Surge of Salafism among Malay and Javanese Muslims: The Dynamics of the Tarekat Naqshbandiya and Qadiriya wa Naqshbandiya in Promoting Peaceful Islam in Riau Sumatera

Main Article Content

Rubaidi Rubaidi
Masdar Hilmy
Ali Mas’ud
Kunawi Basyir

Abstract

This article examines the role of two Sufi orders, the Naqshbandiya order and the Qadiriyya wa al-Naqshbandiya order, in the social and cultural transformation of Malay and Javanese Muslims in contemporary Sumatra, specifically in the Malay Riau region. Socio-political approach is employed in order to analyze the internal and external dynamics of the actors involved in the object of study. The argument presented in this article states that, the Naqshbandi order or ‘Malay Riau Muslim tarekat’ has played a vital role in the social and cultural transformation of Malay Muslims by promoting a peaceful and moderate interpretation of Islam. However, the more legalistic and rigid interpretation of Islam from Saudi Arabia has promoted the Naqshbandi order to adopt a more Shari‘a-oriented approach which has gradually eroded the spiritual essence of the order’s culture and given way to more radical Islamic beliefs in the Malay Riau region. In response, the Qadiriya wa al-Naqshbandiya order continues to represent the authentic Javanese Muslim traditions and beliefs, propagating the original heritage of Malay Islamic tradition and culture. This article found out that the ethnicity embedded in the followers of tarekat may influence the orientation of a particular sufi order.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

How to Cite
Rubaidi, Rubaidi, Masdar Hilmy, Ali Mas’ud, and Kunawi Basyir. “Resisting the Surge of Salafism Among Malay and Javanese Muslims: The Dynamics of the Tarekat Naqshbandiya and Qadiriya Wa Naqshbandiya in Promoting Peaceful Islam in Riau Sumatera”. Teosofi: Jurnal Tasawuf dan Pemikiran Islam 13, no. 1 (June 1, 2023): 1–31. Accessed April 29, 2024. https://jurnalfuf.uinsa.ac.id/index.php/teosofi/article/view/2156.
Section
Articles

References

Book and Journal

“Mengenal Barus, Situs Peradaban Islam Tertua di Nusantara,” https://news.detik.com/berita/d-3456663/mengenal-barus-pusat-peradaban-islam-tertua-di-nusantara, accessed on 22 September 2022.

Abduh, M. Arrafie. “Peran Tarekat Naqsyabandiyah Khalidiyah Syekh Abdul Wahab Rokan: Dalam Dakwah dan Pendidikan Islam di Riau dan Sumut,” al-Fikra: Jurnal Ilmiah Keislaman 11, no. 2, 2012. DOI: http://dx.doi.org/10.24014/af.v11i2.3858.

al-Atas, Syed Husain. “Islam dan Kebudayaan Melayu,” unpublished working paper on Malay Civilization 15-17 July 1967.

al-Banjari, Syekh Muhammad al-Arsyad. Sabīl al-Muhtadīn. n.p.: Dār al-Maktabah al-‘Arabīyah al-Indūnīsīyah, n.d.

-----. al-Durr al-Nafīs. n.p.: Dār al-Maktabah al-‘Arabīyah al-Indūnīsīyah, n.d.

al-Palimbangi, Syekh Abdusshamad. Sirr al-Sālikīn, Vol. 1-4. n.p.: Dār al-Iḥyā’ al-Kutub al-Arabīyah al-Indunisīyah, n.d.

al-Zawawi, Syeikh Muhammad Shalih. Kaifiyah al-Dzikr ‘ala Thariqa an-Naqsyabadiyah al-Ahmadiyah. Penyengat: al-Ahamdi, 1891.

Arwan. “The Role of KH. Abdul Mu‘thi in the Development of Islamic Da‘wah through the Qadiriyah Wanaqsyabandiyah Order in Bengkalis,” An-Nida 38, no. 1, 2013.

Bowen, John. “Western Studies on Southeast Asian Islam: Problem of the Theory and Practices,” Studia Islamika 2, no. 4, 1995. DOI: 10.15408/sdi.v2i4.821.

Bruinessen, Martin van. Tarekat Naqsyabandiyah di Indonesia: Survey Historis, Geografis, dan Sosiologis. Bandung: Mizan, 1994.

Fairozi, Ahmad and Sulistiya Ayu Anggraini. “Waḥdatus Shuhūd, Kritik al-Rāniri atas Panteisme Ketuhanan”, Kanz Philosophia: A Journal for Islamic Philosophy and Mysticism 6, no. 2, 2020. DOI: https://doi.org/10.20871/kpjipm.v6i2.91.

Faisal, Muhammad. “Susur Galur Tarekat Naqsyabandiyah di Kepulauan Riau Berdasarkan Kitab Kaifiyah al-Dzikr ‘Ala Thariqah An-Naqsyabandiyah al-Mujaddidah al-Ahmadiyah,” Perada: Jurnal Studi Islam Kawasan Melayu 3, no. 1, 2020.

Feener, R. Michael. A Re-Examination of the Place of al-Hallaj in the Development of Southeast Asian Islam. Leiden: KITLV, 1998.

Field observation report at the Koto Gasip suluk house, the center of Naqshbandiyya Order activities in both Siak and Palalawan districts, Riau, 11 August, 2022.

Ginda. “Aktivitas Dakwah dan Kepahlawanan Tuanku Tambusai,” Jurnal Risalah 28, no. 1, 2017. DOI: http://dx.doi.org/10.24014/jdr.v28i1.5539.

Haji, Raja Ali. Tuḥfat al-Nafīs, Edited by Virginia Matheson Hooker. Kuala Lumpur: Fajar Bakti, 1982.

Herlina. “Islam dan Pengaruhnya terhadap Peradaban Melayu,” Tamaddun: Jurnal Kebudayaan dan Sastra Islam 14, no. 2 (2014.

Hurgronje, Christian Snouck. Mekka in the Latter Part of the 19th Century: Daily Life, Customs, and Learning the Muslims of the East-Indian Archipelago. Leiden: Brill, 2007.

Ilyas, Ahmad Fauzi. “Syekh Ahmad Khatib Minangkabau dan Polemik Tarekat Naqsyabandiyah di Nusantara,” Journal of Contemporary Islam and Muslim Societies 1, no. 1, 2017. DOI: http://dx.doi.org/10.30821/jcims.v1i1.1008.

Jafar, Iftitah and Mudzhira Nur Amrullah. “Proving Peaceful Islam through the Application of al-‘Illat wa al-Ma’lul Approach in Reading Qur’anic Verses of War: Interpretation of Q.2: 190-194 and Q.9:5–15,” Sunan Kalijaga: International Journal of Islamic Civilization 2, no. 2, 2019.

Lestari, Rani. “Kampung Tarekat Naqsyabandiyah Babussalam, Besilam dalam Lintas Sejarah,” JUSPI 1, no. 1, 2017.

Masduki, Azni, dan Toni Hartono, “Perkembangan Komunitas Sufi di Dunia Melayu: Menelusuri Pola Komunikasi Pengikut Tarekat Qadariyah wa al-Naqsyabandiyah di Kota Pekanbaru”. Unpublished Field Research Report, Fakultas Dakwah dan Komunikasi UIN Sultan Syarif Kasim, Riau, 2014.

May, Asmal., Ellya Roza, and Yasnel. “Islamisasi di Kuntu: Dampak Perjuangan Syekh Burhanuddin,” Nusantara: Journal for Southeast Asian Islamic Studies 17, no. 2, 2021. DOI: http://dx.doi.org/10.24014/nusantara.v17i2.16299.

Nabil, Mohamad. “Diaspora Salafi di Riau: Identitas, Ideologi dan Perlawanan dari Pinggiran,” Konfrontasi 1, no. 2, 2012.

Nainggolan, Poltak Partogi. Kekhalifahan ISIS di Asia Tenggara. Jakarta: Yayasan Pustaka Obor Indonesia, 2018.

Noupal, Muhammad. “Tarekat Naqsyabandiyah Abad 19: Dari Ortodoksi ke Politisasi,” Intizar 22, no. 2, 2016. DOI https://doi.org/10.19109/intizar.v22i2.943.

Osman, Mohd. Taib., et. al., Islamic Civilization in the Malay World. Kuala Lumpur and Istanbul: Dewan Bahasa dan Pustaka and the Research Centre for Islamic History, Art, and Culture, 1997.

Pa, Bharuddin Bin Che. “Institusi Raja dan Perannya terhadap Penyebaran Islam di Alam Melayu Nusantara,” in Nurarfan Zainal (ed.), Membongkar Rahsia Pendidikan Islam. Bandar Seri Begawan: Kolej Universiti Perguruan Ugama, 2012.

Padhilah, Nurul Fajar. “Toward Peaceful Islam: Jamaah Ahmadiyah Indonesia (JAI) as A New Social Movement,” Masyarakat: Jurnal Sosiologi 22, no. 1, 2017.

Pinem, Masmedia. “Manuskrip dan Konteks Sosialnya: Kasus Naskah Tarekat Naqsyabandiyah di Minangkabau,” Jurnal Lektur Keagamaan 10, no. 2, 2012.

Rehayati, Rina and Irzum Farihah. “Transmisi Islam Moderat oleh Raja Ali Haji di Kesultanan Riau-Lingga pada Abad ke-19,” Jurnal Ushuluddin 25, no. 2, 2017. DOI: http://dx.doi.org/10.24014/jush.v25i2.3890.

Roff, William R. “Islam Obscured? Reflection on Studies of Islam and Society in Southeast Asia,” Archipel 29, 1985.

Rosyid, Moh. “Potret Organisasi Tarekat Indonesia dan Dinamikanya,” Religia 21, no. 1, 2018. DOI: https://doi.org/10.28918/religia.v21i1.1507.

Saleh, Gunawan and Muhammad Arif. “Persepsi Masyarakat Pekanbaru terhadap Pemikiran Hizbut Tahrir Indonesia,” Medium: Jurnal Ilmiah Fakultas Ilmu Komunikasi Universitas Islam Riau 7, no. 2, 2019.

Siregar, L. Hidayat. “Tarekat Naqsyabandiyah Syaikh Abdul Wahab Rokan: Sejarah, Ajaran, Amalan, dan Dinamika Perubahan,” Miqot: Jurnal Ilmu-ilmu Keislaman, Vol. XXXV, No. 1, 2011.

Syahid, Achmad. “Sufistifikasi Kekuasaan pada Kesultanann Riau-Lingga Abad XVIII-XIX M,” Ulumuna 16, no. 2, 2005.

Syamsuadi, Amir., Zamhasari, Sri Hartati, and Liza Trinawati, “Pragmatisme Partai Islam: Strategi Politik Terbuka Partai Keadilan Sejahtera dalam Pemilihan Gubernur dan Wakil Gubernur Riau tahun 2018,” JISPO: Jurnal Ilmu Sosial dan Ilmu Politik 10, no. 1, 2020.

Thamrin, Husmi. Antropologi Melayu. Riau: Kalimedia & Fakultas Ushuluddin UIN SUSKA, 2018.

Woordward, Mark. Islam Jawa: Kesalehan Normatif Versus Kebatinan. Yogyakarta: LKiS, 1998.

Zainuddin, M. and Suryaningsih. “Rekalkulasi Transformasi Kelompok Penekan Menjadi Partai Politik: Kajian pada Hizbut Tahrir Indonesia,” Nakhoda: Jurnal Ilmu Pemerintahan 16, no. 28, 2017. DOI: https://doi.org/10.35967/jipn.v16i28.5828.

Interview

Interview by phone with KH. Syafruddin, Secretary General of PCNU Rokan Hulu Regency, 23 September 2022.

Interview dengan KH. Muhammad Abdullah Qusman, teacher of TQN, at Pesantren Riyadus Shalik, Kerinci Kanan, Siak Regency, 8 August 2022.

Interview with Buya Abdullah Tsani, in Palalawan City, on 12 August, 2022.

Interview with Buya Sudur, the head of Religious Affairs Office (KUA) sub-district Ukui, Palalawan Regency, 10 August 2022.

Interview with Buya Tejo, on 11 August, 2022.

Interview with Buya Zulkarnain, a teacher of Naqsyabandiyah tariqa, in Palalawan City, Riau, on 12 August, 2022.

Interview with Gus Fuad Wibowo, son and successor of TQN in Bandar Sungai, Sabak Auh, Siak, on 6 August, 2022.

Interview with KH. Muhammad Abdullah Qusman, teacher of TQN, at Pesantren Riyadus Shalik, Kerinci Kanan, Siak Regency, 8 August 2022.

Interview with KH. Suyoto, the Badal of TQN and caretaker of Pesantren Hidayatul Mubtadiin al-Syiyaqi, Dayun, on 25 September, 2022.

Interview with KH. Thayyib Firdaus, the Chairman of PCNU Siak Regency, at the Riyadus al-Shalihin boarding school, Kerinci Kanan, Siak, 13 August 2022.

Interview with Muhammad Ridwan, Vice Secretary of PCNU Siak Regency, 5 August 2022.

Interview with Purwoaji, the Provincial Chairman of GP Ansor of Riau, 22 July 2022.

Interview with Ustadz Afrizal, at the Koto Gasip Suluk House, the center of Naqsyabandiyah tariqa activities, on 11 August, 2022.